اَلعِلمُ کَنزٌ عَظیمٌ لایَفنی؛ علم گنج بزرگی است که با خرج کردن تمام نمی شود.

چرا شیعیان‌ با دست‌ باز نماز می‌خوانند؟

الله الرحمن الرحیم

سؤال :

چرا شیعیان‌ با دست‌ باز نماز می‌خوانند؟

پاسخ :

اولاً: تنها شیعیان‌ نیستند که‌ با دست‌ باز نماز می‌خوانند، بلکه‌مالکی‌ها نیز با دست‌ باز نماز می‌خوانند.

ابن‌ رشد از علمای‌ معروف‌ اهل‌ سنت‌ در «بدایه‌ المجتهد» می‌گوید: « المسألهالخامسه‌: اختلف‌ العلماء فی‌ وضع‌ الیدین‌ احداهما علی‌ الاخری‌ فی‌ الصلاه فکره ذلک‌ مالک‌ فی‌الفرض‌ وأجازه فی‌ النفل‌». (1)

( علماء در مسأله‌ قرار دادن‌ یک‌ دست‌ بر روی‌ دست‌ دیگر در نماز، اختلاف‌دارند و «مالک‌» این‌ عمل‌ را در نمازهای‌ واجب‌ مکروه‌ می‌داند ولی‌ درنمازهای‌ مستحبی‌ اجازه‌ داده‌ است‌ ).

نماز وآثار فردی وآجتماعی

آثار فرهنگى، اجتماعى و تربیتى نماز جماعت

فاطمه وثوق

«اقم الصلاة لذکرى» [1]

براستى چرا نماز از میان اعمال و عبادات دین به عنوان یاد خداوند و عمود دین معرفى و توصیه شده است و اندازه ثواب این فریضه بهنگام برپایى با جماعت‏خارج از تصور انسان است.

حضرت پیامبر (ص) فرمودند: «اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از 10 نفر فراتر رود، پاداش هر رکعت آن، آنقدر زیاد مى‏گردد که حتى اگر تمام آسمانها کاغذ شود و تمام دریاها مرکب، و همه درختان قلم گردند و همه فرشتگان مامور نوشتن آن، نمى‏توان پاداش آن را ثبت نمود و پاداش آن فقط در خور محاسبه ذات بیکران الهى است». [2]

در حدیثى دیگر حضرت فرمودند: «هر کس مقید به حضور در نماز جماعت تحت هر شرایطى باشد از پل صراط همچون برق عبور مى‏کند و به بهشت نائل مى‏گردد». [3]

مقاله حاضر به بررسى مختصرى در مورد آثار فرهنگى، اجتماعى و تربیتى نماز جماعت مى‏پردازد.

لکن در این میان نباید از مکان نماز جماعت (مسجد) غفلت کرد.

واژه «صلاة» در لغت‏به معناى دعاست از آنجا که نماز شامل دعا نیز مى‏باشد این واژه از معنى لغوى خود به اعمالى که نماز خوانده مى‏شود، نامگذارى شد. بنابراین انسان نمازگزار روزانه 3 یا 5 نوبت به درگاه خالق خود دعا مى‏کند. به این معنا که خدا را به یارى خود مى‏طلبد و از او انتظار امید به زندگى شایسته را دارد.

این نوع ارتباط معنوى به اعتقاد روانشناسان به (درونى شدن) منجر مى‏شود. که در این صورت انسان موحد کسى را جز خداى سبحان امید و پشتوانه خود نمى‏داند و این احساس مایه انگیزش او در تمام عرصه‏ها خواهد بود. با توجه به اینکه خالق هستى (رب العالمین) است و تمامى فرهنگ از جانب او به بشر رسیده است، شیوه دعا کردن را به بنده خود آموزش داده که چگونه با خداى خود سخن بگوید و چه چیزى را از او مسئلت نماید. آنچه در منابع روایى به عنوان عمود دین از نماز یاد شده، در واقع مى‏توان گفت، به منزله شاهرگ حیات طیبه است که بنده نمازگزار به دست‏خود مقدمات آن را فراهم کرده و بنایى محکم و رو به آسمان، به طرف بالا پیش مى‏برد. تا در هنگام نیاز، بر آن تکیه زده و کمر راست کند.

پس بنابراین، این ستون هرچه بیشتر و محکمتر بنا شود بهره‏ورى آن نیز افزون خواهد بود.

حال که دانستیم نماز دعا و نیایش به سوى معبود و ستون دین است، سزاوار است که این ستون در مکان‏هاى مقدس مسجد توسط افراد صالح و پرهیزگار برپا شده و حفظ و حراست گردد.

با مرور آیات و روایات در مورد نماز به این نکته مهم پى‏مى‏بریم که نماز سررشته ارتباط بنده با خالق بوده و جذابیت این رشته بسان آهن‏ربا نمازگزاران متعهد را در اوقات معین روزانه سه یا پنج‏بار به سوى مکانهاى برگزارى نماز جماعت‏به قصد احیاء ستونهاى جدید و بسیار مى‏کشاند.

قطع نظر از احیاء ستونهاى جدید و افزون، استحکام بناى عظیم دین و آئین نیز افزون گردیده و سالیان دراز نسلهاى آینده در زیر سایه آرامش بخش آن به حیات طیبه خود ادامه خواهند داد. در این رابطه قرآن کریم مى‏فرماید:

«انما یعمر مساجد الله من آمن بالله والیوم الآخر واقام الصلاة وآتى الزکاة ولم یخش الا الله فعسى اولئک ان یکونوا من المهتدین». [4]

واژه «انما» که در عربى به معناى حصر است، تعمیر مساجد منحصر به افراد نمازگزار شده مى‏فرماید: «منحصرا تعمیر مساجد خدا به دست کسانى است که به خدا و روز قیامت ایمان آورده و نماز (پنجگانه) بپا دارند و زکاة مال خود بدهند و از غیر خدا نترسند آنها امیدوار باشند که از هدایت یافتگان راه خدا هستند».

آثار فرهنگى در نماز جماعت چگونه تحصیل مى‏شود؟ همانطور که مسجد در صدر اسلام محل پذیرش افراد مختلف و محل اجتماعات سیاسى، فرهنگى، اجتماعى بود، امروز نیز پذیراى مربیان و متربیان جهت تعلیم و تربیت و مکان اوج سالکان راستین است.